Empathie
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Empathie, geen medelijden – PopUpGedachte vrijdag 7 februari 2025
Medelijden is een mooi woord in zichzelf, besluiten om mee te lijden. Maar in het taalgebruik is het iets neerbuigends geworden. Niet altijd, maar de oproep ‘empathy not sympathy’ is een zinnige uitspraak, denk ik. Of zoals een psychologie magazin zegt: “Empathie wordt getoond in hoeveel medeleven en begrip we aan een ander kunnen geven. Sympathie is meer een gevoel van medelijden voor een ander. Empathie is ons vermogen om te begrijpen hoe iemand zich voelt.”
leuk verschil in onze taal: medelijden of medeleven. En dat laatste is de oproep vanochtend door de schrijver van de brief aan de Hebreëen, één van de vele brieven in de verzameling die het Nieuwe Testament is gaan heten, onderdeel van de Bijbel. Dit staat er vanochtend:
Broeders en zusters, houd de onderlinge liefde in stand
en houd de gastvrijheid in ere, want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen.
Bekommer u om de gevangenen alsof u samen met hen gevangen zat, en om de mishandelden
als om mensen die net zo’n lichaam hebben als u.
Geen gekke oproep in deze tijd. We denken al gauw dat er toch iets mis is als iemand van zijn of haar bed wordt gelicht. Waar rook is, is vuur. Of dat er iemand in staat van beschuldiging wordt gesteld. Dat geweld tegen demonstranten onaardig is, maar ja – wie staat er dan ook middenop de snelweg.
Precies de goede vraag, die laatste. En dan niet retorisch. Wie staat daar? Is het een tantje van je of een broertje, je dochter of je oma. Als die klappen krijgen, voelt het even alsof je ze zelf krijgt. Of dat er toch een waterkanon gebruikt wordt in vriezende omstandigheden. Ik noem maar wat, hè, er zijn talloze voorbeelden te noemen. Maar de keuze om je in te leven en je af te vragen wie daar staat en waarom en je in te beelden dat het mensen zijn met net zo’n lijf en hart als jij, dat geeft opeens een error. Het is makkelijker om simpel een beetje medelijden te hebben of het af te schrijven als: moet je daar maar niet staan. Maar als het familie is, is het anders. En dat is precies de oproep van empathie: wees familie
En dat geldt dan ook voor de mensen die om allerlei geldige redenen gevangen zitten bijvoorbeeld. Als het je oom is die een misdaad heeft begaan of een neef, is het terecht dat die in de bak zit – maar wil je dat die eerlijk en met menselijkheid wordt behandeld. Dat voor sommigen moslims een probleem zijn – bizar eigenlijk, als je de hele breedte van de mensen die zich moslim voelen beschouwt, maar goed je kunt het gevoel krijgen – totdat een buurman of buurvrouw of collega moslim is en fantastisch. Of VVD-er en toch aardig. Of Groenlinkers en geen geitenwollensokken type. Of anarchist, maar eentje waar je mee kunt lachen. Al die uitzonderingen zouden de regel niet moeten bevestigen maar ontkrachten. In al die mensen een mens zien is de basis van beschaving en van godsdienst. Één mensheid onder God, variaties zijn versieringen. Wat iemand ook doet of uitvreet of waar die zich ook mee identificeert.
Uitdagende opdracht wel, die empathie. Maar een terechte oproep en herinnering. Geen medelijden of verering van bepaalde groepen mensen – of dat nu vluchtelingen, queer of Israeli’s of Palestijnen of wie dan ook zijn. Nee, empathie: in die schoenen staan, mens als jij en ik. Die behandeld zouden moeten worden zoals jij en ik behandeld zouden willen worden; fair en met menselijkheid, individueel en liefdevol. En dat als je een hufter bent, dat je eerlijk wordt gezegd – zonder je daarom af te schrijven want we weten allemaal hoe dat is, dat je soms een hufter bent.
Dat even vanochtend als pleidooitje voor empathie vanuit Hebreeën, oude teksten en hedendaagse oproepen voor intermenselijkheid. Tot zover.
Een hele goede vrijdag gewenst – en vrede, en alle goeds.
