Wat strengheid met je doet
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Wat strengheid met je doet – PopUpGedachte 16 nov 2022
Een streng geweten. Het leven is niet al te makkelijk als je daarmee bent behept. Steeds dat stemmetje dat je herinnert aan het feit dat je geen fouten mag maken, dat je niet lui mag zijn, dat je wel je moet inzetten voor wat goed is en je tijd niet mag verlummelen. Dat je moet zorgen dat je een betrouwbaar mens bent, op tijd komen, je inbox opruimen, je huis moet er goed uitzien als er gasten komen en je moet je vriendschappen onderhouden.
Het is makkelijk praten voor zo’n geweten, hoor. Jij moet het allemaal gaan zitten te doen. En je kunt argumenteren wat je wilt, maar zo’n geweten buigt heus niet zomaar. Het is alsof het op een andere dimensie acteert dan de ratio, het blijft knagen, het is niet alleen denken, geweten is emotie. Tegelijk is het ook je houvast. Er is – misschien niet bij iedereen, maar dan toch bij velen – een stemmetje dat het geweten deze taak geeft. Wees streng, dan ben je een goed mens. Loop niet te luieren, want wat zullen de mensen wel niet van je denken. Ruim je mail op, want anders verlies je de controle. Je kunt wel willen dat je geweten minder streng is, maar de angst dan? Voor de ogen van anderen, voor die van jezelf, voor het falen. Dan liever een streng geweten en de zweep erover. Dan is de kans dat je het goed doet groter.
Zo werkt het ongeveer met strenge goden. De dominee van de kansel, de farizeeër temidden van zijn volksgenoten. Strenge ogen, scherpe waarschuwingen. Waarom? Anders loopt het mis, dan gaan mensen de kantjes ervan af lopen, dan wordt God boos. Dus, voorzichtig. Geen gekke dingen. In de maat. Geen uitspattingen. Geen risico’s. Saaiheid ook. Maar wel keurig. Ja toch? En toegewijd. Ja toch?
Vandaag lijkt Jezus op wat cryptische wijze korte metten te maken met dat godsbeeld van de strenge God en de gevolgen. Jezus is op weg naar Jeruzalem en men denkt dat nu door zijn komst het Godsrijk aan staat te breken en ze hebben er zin in en zien er naar uit. Nou, zegt Jezus, overweeg nog even of dat wel zo’n feestje wordt. En dat doet ‘ie met een verhaal waarin een strenge koning – daar heb je’m – terugkeert naar zijn volk dat bang voor hem is. Hij heeft aan tien knechten elk tien pond in bewaring gegeven en komt nu de rente opeisen. De meesten hebben iets met dat geld gedaan, maar de laatste zegt:
Heer, hier is uw pond; ik heb dit weggestopt in een doek en zo bewaard; ik had angst voor u, omdat ge een streng man zijt, die terugeist wat ge niet hebt uitgezet en oogst wat ge niet hebt gezaaid. Aan hem antwoordde hij: Met je eigen woorden zal ik je veroordelen, slechte knecht. Je wist, dat ik een streng man ben, die terugeist wat ik niet uitgezet en oogst wat ik niet gezaaid heb. Waarom heb je dan mijn geld niet naar de bank gebracht? Dan had ik het bij mijn terugkomst met rente kunnen opvragen.
Het geld wat ‘ie heeft wordt ‘m nog afgenomen ook. En het is allemaal een beetje zuur. De vraag is wat staat er. Propageert de man van Nazareth een strenge God en een nog strenger geweten? Of is het ietsje verhalender, subtieler, ontmaskerender – als dat een woord is. Ik hoop dat laatste eigenlijk. En dan laat hij hier zien wat de gevolgen zijn van het denken in een strenge God, een veeleisende God, een Farizeeër God, een streng geweten. Het levert mensen op die geen vin durven verroeren. En als ze geen vin verroeren, hebben ze nog een groter probleem met die strenge God want in z’n strengheid wil hij natuurlijk wel resultaat.
Ik geloof niet in die strenge, veeleisende God. Ik geloof niet dat Jezus van Nazareth dat propageert – net als het strenge – want angstige – geweten. Het idee was dat de liefde de vrees zou uitdrijven, de angst. Strengheid die voortkomt uit angst om het verkeerd te worden werkt precies de verkeerde kant uit. De kans dat je doet wat je hoopt, wordt minder groot. Wie risico’s uitbant, kan nauwelijks resultaat halen. Terwijl dat het doel was van risico’s uitbannen.
Het leven is bedoeld om in liefde geleefd te worden. Zo vindt Jezus overal mensen die allang totaal veroordeeld zijn door hun eigen geweten en geen hoop meer hebben door strengheid voor zichzelf nog wel ergens te komen. Met hen gaat hij eten en drinken en viert een teruggevonden leven ‘beyond the ideas of rightdoing and wrongdoing’ zoals de grote mysticus Rumi dat in de beroemde quote zegt. Daar is ergens leven te vinden.
Tot zover vandaag. Een hele goede woensdag gewenst. En vrede, en alle goeds.
