Rituelen
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Rituelen – PopUpGedachte vrijdag 28 maart 2025
Rituelen zijn dingen die je doet, als je niet weet wat te doen, zei katholiek theoloog Erik Borgman. En in hun zinloosheid hebben ze zin – geen ander doel dan ritueel zelf te zijn. Steek geen kaars aan om er rustig van te worden, steek gewoon de kaars aan. En in die handeling gebeurt er iets wat belangrijk is, maar als een gave, een verrassing, vaak ontstaan uit de herhaling, de discipline.
We hebben allemaal rituelen en ik heb misschien nog wel het meest geleerd over wat rituelen doen, van mensen als Rik Zutphen, de Droominee en Geerard Labeur, intussen monnik. Zij hadden een manier van kijken naar de dingen, naar ervaringen die een heel nieuwe laag toevoegde aan het ontdekken van de werkelijkheid. Zij leerden me het te ervaren – of woorden te zoeken die niet per se het brein maar juist het hele hart, het lijf, de fysieke werkelijkheid meenam.
Het was soms zo simpel; je nam de woorden die je als metafoor gebruikte soms simpelweg even letterlijk. Voelden we ons allemaal verbonden in een publiek, nou dan haalden we een klosje garen door onze kleding heen, gaven het aan de volgende – en terwijl het klosje garen afrolde, raakte de één na de ander verder aan elkaar verbonden. En als je dan gaat bewegen, dan moet iedereen bewegen. Opeens werd het een kluwen, het publiek één organisme. Uit die gedachte ontstond later Mind the Gap. Als buurtproject verbonden we tegenover gelegen balkons aan elkaar boven Amsterdamse binnentuinen. Mensen die elkaar altijd zagen, maar nooit contact hadden. Verbinding was sowieso schaars, de kloven groot – dus tijd voor connectie. Met de katrolletjes aan de balkons, een touw ertussen en een mand aan dat touw, konden buren elkaar opeens over veertig meter binnentuin bereiken met briefjes, een taart, een fles wijn, zelfgemaakte koekjes en wat niet al. Met al die touwen over de binnentuin en bungelende mandjes eraan, voelde alles opeens anders.
Je kunt vraagstukken analyseren, psychologiseren en ritualiseren – dat werd ons adagium. Met een ritueel breng je iets aan de oppervlakte waar je lang nog niet alles van weet maar het is er wel, het mag er zijn en het hoeft niet onderdrukt, niet opgelost; het is. En daar ontstaat bevrijding.
Vanochtend in de Psalmlezing staat:
Nu hoor ik een stem, die ik nooit heb gehoord,
Ik heb u de last van uw schouders genomen.
Uw handen lieten de draagkorven staan,
gij hebt Mij geroepen, Ik heb u bevrijd.
Tegenwoordig organiseren we rituelenweekenden, een kleinschalige retraite gecombineerd met leren ritualiseren. Elizabeth, de rituelenmaker geeft er de leiding, Rik is er ook. En dit is wat er bij zovelen gebeurd; iets van bevrijding, verlichting, het horen van een stem die al een tijdje niet gehoord is. Simpelweg door het denkende hoofd dat wil weten, analyseren en beredeneren even te ruste te leggen – en de wereld en de dingen iets aan jou te laten vertellen. Door te kijken en te luisteren en te oefenen.
Hoe tegenstrijdig is het soms dat we zoeken naar oplossingen voor iets dat meestal geen oplossing nodig heeft – maar slechts vraagt om een plek om te bestaan. Dat we vrezen om te vallen als we iets onder ogen zien, maar dat het niet onder ogen zien ons juist gebukt door het leven doet gaan. Dat we in draagkorven en rugzakken rondsjouwen, wat we ook neer kunnen zetten, uit kunnen pakken om het eens te bekijken en dan te besluiten wat wel en niet mee hoeft op het volgende stukje van de reis. En soms is het zo simpel om eens van alles in een rugzak te stoppen, een stukje te lopen, die neer te zetten en uit te pakken en voor alles wat je er willekeurig in stopte, een woord te bedenken en je af te vragen of dit inderdaad ook echt in je virtuele rugzak zit, op je nek. In je eentje doe je dat niet zo snel, maar samen wordt het opeens een ervaring. Een ontmoeting. Dit is niet wat op het weekend gebeurt voorzover ik weet – maar ritualiseren laat je een stem horen, een stem die je vaag herkent, en als je blijft luisteren besef je opeens: verrek, dat ben ik zelf. En zo groeien we steeds een stapje verder.
Tot zover vandaag. Een hele goede vrijdag gewenst, meer over de rituelenweekende in de tekst van de Popupgedachte. Voor nu en voor vandaag; verlichting gewenst, en rust, en het horen van je eigen stem. Vrede en alle goeds.
