Het goed doen
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Het goed doen – PopUpGedachte vrijdag 28 februari 2025
Bregman schreef ‘de meeste mensen deugen’ – een prachtige verdediging van de ingebakken goedheid van de mens tegen de donkere gedachte dat ieder mens in de juiste omstandigheden een monster wordt. Het blijkt dat je voor monsterlijkheid in mensen echt je best moet doen. Dat er bijvoorbeeld een enorme bak aan fake news en druk nodig is om van normale mensen militairen te maken die verschrikkelijke wandaden begaan. En dan moeten ze meestal ook nog stevig aan de drank en de drugs om te dealen met wat ze aan het begaan zijn. We zijn er niet voor gemaakt.
Het is de natuur van de mens, naast dat het ook onze natuur is om te overleven. En in die overlevingsstand gebeurt er van alles dat het daglicht wat minder goed kan verdragen. Maar we willen wel dat daglicht, we willen heel graag deugen. We willen zo graag deugen dat we de mensen die ons eventueel beschuldigen van ondeugdelijk gedrag ‘deugers’ noemen; deugmensen, fatsoensrakkers. Mensen die zeer politiek correct zijn en daarmee te koop lopen. Dergelijk deugen vinden we pronkzucht en dat deugt niet – waardoor de kritiek op ons mogelijk niet deugen in onze taal of bepaalde racistische kenmerken in oude Nederlandse feesten van z’n kracht wordt ontdaan en wij gewoon weer Hollands deugen.
Vandaag een mooi staaltje uit de tijd van Jezus van Nazareth én hoe de rabbi ermee omgaat. Één van de belangrijkste filosofische en theologische uitwisselingen was het bespreken van de interpretatie van de wet van God. Of de Joodse wet. Wat mag wel, wat mag niet. Hoe eer je God en wanneer niet. Om de rabbi van Nazareth, Jezus, eens het vuur aan de schenen te leggen – die man had toch al veel te veel aanhang en ondergroef het gezag van de andere religieuze leiders met zijn woorden en daden. – zeiden ze: 'Staat het een man vrij zijn vrouw te verstoten?'
Klassiek man-georiënteerd denken overigens. Hij zou geen rabbi zijn als hij geen wedervraag zou stellen: 'Wat heeft Mozes u voorgeschreven?'. Zij zeiden: 'Mozes heeft toegestaan een scheidingsbrief op te stellen en haar weg te zenden.' Doch Jezus antwoordde hun: 'Om de hardheid van uw hart
heeft hij die bepaling voor u neergeschreven. “'Wie zijn vrouw wegzendt en een ander huwt,
maakt zich tegenover haar schuldig aan echtbreuk. En wanneer zij haar man wegzendt en een ander huwt, begaat zij echtbreuk.”
Dat klinkt hard maar er gebeurt juist iets bevrijdends. Allereerst kunnen in deze wereld zowel mannen als vrouwen de keuze maken om de ander weg te sturen. Dat is al iets geëmancipeerder dan de rechtsgeleerden. Maar veel belangrijker; Jezus van Nazareth gaat niet mee in het buigen van de regels om toch maar te blijven deugen ondanks dat er dingen misgaan. Er bestaat geen wereld waarin gehuwden niet van elkaar scheiden. Dan kun je daar wel loopholes voor bedenken, je kunt ook erkennen dat het dus misgaat. Is een leugen om bestwil geen leugen meer? Zeker wel. En toch ga je die begaan.
Luther, de grote anti-regel denker, zei al: zondig dapper, maar geloof nog dapperder. Luther was in lang niet alles een lichtend voorbeeld, maar deze gedachte – dat het breken van regels omdat je niet kunt of niet wilt, dat dit gebeurt en dat dit niet vraagt om de boel zo te buigen dat je de regel tóch net niet gebroken hebt, maar er vol voor te staan. Dit doe ik, maar ik geloof in een wereld waarin het falen of misgaan niet het einde van het verhaal is maar een ingang naar erkenning, vergeving en ruimte.
Het is makkelijker om de onderlinge regels die je hebt afgesproken zo aan te passen, dat de meeste mensen die kunnen houden. Bad luck voor hen die dat niet redden. De regels, die ten diepste waardes zijn, kunnen ook zo hoopvol worden opgesteld dat de meeste mensen zich er niet aan kunnen houden, maar we er wel naar streven. Steeds opnieuw. Veel realisme verliest het ideaal uit het oog. Veel idealisme is onbarmhartig. Idealistisch realisme, of barmhartig idealisme – daar ergens lijkt de rabbi te zitten en ik denk dat we er wel wat van kunnen gebruiken.
Tot zover even vanochtend. Weer iets om op te kauwen uit die oude teksten van de dag. En hopelijk voedzaam of bevrijdend – een hele goede vrijdag gewenst, en een heel goed weekend. Maandag weer een nieuwe popupgedachte. Voor nu: vrede gewenst, en alle goeds.
