Cynisme is geen wijsheid
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Cynisme is geen wijsheid – vrijdag 13 december 2024
Je hebt het zomaar. Dat cynische, dat dit niet goed is en dat niet goed is. Alle plannen worden door dat stemmetje in je hoofd – wat soms zomaar via een frons, een rollen met je ogen of een zucht naar buiten glipt – genadeloos neergesabeld. Het ene is te ambitieus, het andere is te klein. Dat heeft toch geen zin? Nu eens is er dit mis, dan weer dat mis. En als dat gaat over anderen en hun inzet, dan ook al gauw over jezelf en je inzet. Elk streven is al een mislukking voor het begonnen is. Het is de stem van zelfbescherming, het is de stem die pretendeert wijs te zijn. Te voorkomen dat je een modderfiguur slaat. De stem bekritiseert je als je de koe bij de horens vat: kijk nou naar jezelf, nu opeens wel hè? Of weet je zeker dat je dit echt meent of doe je het voor de bühne? Is dit altruïsme of eigen belang. Wat heeft de wereld eraan? Wie ben jij nou helemaal. Nee niks doen helpt ook niet, maar dit ook zeker niet. De cynicus geeft zichzelf altijd gelijk, er lijkt maar weinig verweer tegen te bestaan – behalve negeren of je er maar bij neer leggen.
Jezus is vanochtend een beetje gefrustreerd over zijn volksgenoten, de menigte. Twitter bestond nog niet, X zeker niet, maar algeheel gemopper dat bestond zeker wel. En hij vraagt even aandacht voor de beoordeling van de goegemeente van zijn eigen manier van optreden en dat van Johannes de Doper, een profeet die in de woestijn mensen opriep tot zuiverheid en verandering. Jezus zegt: “Johannes komt, eet niet en drinkt niet, en ze zeggen: Hij is van de duivel bezeten! De Mensenzoon komt, eet en drinkt wel, en ze zeggen: Kijk die gulzigaard en wijndrinker, die vriend van tollenaars en zondaars! Maar de wijsheid vindt haar rechtvaardigheid in haar werken.
Johannes de Doper was een asceet. Kameelharen mantel, sprinkhanen eten, prachtige toegewijde eenvoud. Hij riep op tot bekering van de slechte wegen en nieuwe toewijding aan het kernverhaal van het Joodse volk, aan eenvoudige devotie en toewijding. En dan is de beste manier om je niet te hoeven te bekeren is natuurlijk de beste man voor gek verslijten. Zo wordt Johannes een letterlijk roepende in de woestijn.
Dan komt Jezus van Nazareth, die zich niet terugtrekt in de woestijn maar aan tafel gaat met mensen, eet en drinkt met religieuze leiders en met outcasts. Die zelfs op een wonderlijke manier een bruiloft waar de wijn op is, van een nieuwe voorraad voorziet. En ja hoor, kun je op wachten; dan is hij de zuiplap en vreetzak, die met de verkeerde mensen aan tafel zit. Het is ook prijsschieten voor de cynicus in dit leven. Er is altijd wel iets.
Maar dan: de wijsheid vindt haar rechtvaardigheid in haar werken. Cryptisch zinnetje, maar belangrijk. De cynicus lijkt iedereen te kunnen pootjehaken en vanaf een verheven positie te kunnen prijsschieten op alles en iedereen die zijn of haar best doet. Zonder zelf ook maar een poot vuil te maken en met een air van; ik doe dit voor jou, hè? Je moet goed weten wat je doet. Brené Brown heeft daar een broertje dood aan en zegt: “If you're not in the arena also getting your ass kicked, I'm not interested in your feedback.” Als ik jou niet zie strugglen, moed hebben, pogingen wagen en op je bek gaan, dan hoef je mij niet te vertellen of ik het al dan niet goed doe. Een toegankelijke versie van de wijsheidsquote van Jezus van Nazareth.
Want wat ben je aan het doen? Het is niet de vraag of je bij de asceten of de zuiplappen hoort, maar is het werk dat je aan het doen bent van waarde, klopt het een beetje met wat belangrijk is? Heeft Johannes gelijk met zijn oproep tot bekering, klopt Jezus uitnodiging aan de outsider? Pel de uiterlijkheid eraf, het gaat niet over de vraag hoe het overkomt. Maar over de handeling zelf.
Dat lijkt steeds terug te komen in de uitspraken van Jezus van Nazareth en ze zijn een enorm houvast voor mij – in mijn zoektocht in het leven. Zijn de pogingen die je onderneemt en waar van alles op aan te merken is, een beetje in lijn met de waarden van de rabbi uit Nazareth; met liefde voor de naaste, met opkomen voor de zwakke en de kwetsbare en het soms aanklagen van de macht. Dan is de rest minder belangrijk. Dan mag de cynicus op het bankje buiten de arena lekker even koffie gaan halen en later weer terugkomen, want je bent even bezig – en legt je oor te luisteren bij anderen die wel het stof van de arena op hun voorhoofd hebben staan. Het echte leven roept. Cynisme is geen wijsheid, al doende wijsheid leren – dat komt wat dichterbij.
Tot zover vanochtend. Een hele goede vrijdag gewenst – en vrede, en alle goeds.
