Naast elkaar
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Tekst onder afbeelding
Naast elkaar – PopUpGedachte dinsdag 18 maart 2025
Wie het weet, mag het zeggen. Wie ervoor gestudeerd heeft, mag de lezing geven. Werk je weg omhoog, dan krijg je de leiding in handen. Zo werkt het ongeveer in onze menselijke hiërarchie. Er zijn er die het weten, die het gezag hebben – en je hebt mensen die het niet hebben. Sommigen hebben een plek aan beslistafels en radio- en tv-tafels en anderen niet. Sommige zijn experts en anderen hebben daarnaar te luisteren.
Vandaag een boeiend fragment van Jezus van Nazareth tegen zijn leerlingen. Het zijn jongens die dag in, dag uit in de leer zijn bij een van de meest indrukwekkende figuren uit de geschiedenis van de wereld. Voor de christenen dé meest indrukwekkende figuur. Jarenlang volgen ze elke stap, luisteren ze naar elk woord, kennen alle verhalen en ontmoetingen uit de eerste hand. Er werd in hen geïnvesteerd tot en met. En dat weten ze natuurlijk. Ze weten zich bevoorrecht, praten onderling af en toe over wie de beste of meest geliefde is. Hiërarchie en wedijver werkt. Dan legt de rabbi een bommetje onder dat gedachtegoed vanuit kritiek op de religieuze leiders en de schijnheiligheid die hij daar ziet. Dat religieuze leiders ondraaglijke lasten op leggen aan het volk en er zelf geen poot naar uitsteken. Dat het anders moet in de Jezus-beweging en wel als volgt:
Maar gij moet u geen rabbi laten noemen. Gij hebt maar een Meester en gij zijt allen broeders (en zusters). En noemt niemand van u op aarde vader; gij hebt maar een Vader, de hemelse. En laat u ook geen leraar noemen; gij hebt maar een leraar, de Christus. Wie de grootste onder u is, moet uw dienaar zijn.
De tekst staat er zwart-op-wit en ergens is er dan toch iets misgegaan zou je zeggen. De protestanten noemen hun voorganger dominee. Mijn vader moest maar weinig van die titel hebben en ondertekende zijn emails met VDM, Verbi Divini Minister – dienaar van het goddelijke woord. Nou is dat in het Latijn en dat ‘goddelijke’ in het woord zomaar weer een eigen positie maar het ‘dienaar’ aspect was nogal belangrijk voor hem.
Pater is letterlijk vader, Paus is de vader van allen. En dan hebben we nog bisschoppen en andere hoogwaardigheidsbekleders. Leerlingen van Jezus werden heilig verklaard. Ergens is er iets verloren gegaan, zo lijkt het. En nou zijn er gelukkig genoeg die in hoge functies met bijbehorende gewaden zich werkelijk als dienaar van allen opstellen. Maar de teneur van dit fragment is vrij radicaal:
Jij weet het niet, ik ook niet. We zijn allemaal maar leerlingen en met het niet op aarde tussen ons aanwezig zijn van de leraar, Christus, wordt die stoel niet ingenomen door een ander. Het klaslokaal heeft niemand voor in de klas zitten – we moeten het met elkaar als leerlingen zien uit te vogelen. En daarbij is elke stem belangrijk. Niet vaderlijk je ontfermen over de groep – je beneemt zomaar het zicht op de enige Vader van de mensheid. Niet belerend tegenover de anderen uitleggen hoe het zit. Je beneemt zomaar het zicht op de ene leraar, die fysiek niet zich tussen ons begeeft maar wiens stem wel degelijk te horen is – zo zegt de gelovige.
In een wereld waarin het toch wel gebeurt, dat we onderling die lege plekken innemen; van meester of rabbi, of vader – is zo’n tekst belangrijk. Omdat het de positie van degene die het voor het zeggen heeft relativeert. Er is ruimte en noodzaak om zelf te denken. Want met deze tekst in de hand is het gezag van degene die tijdelijk de stoel inneemt, altijd relatief. Het is interessant voorzover het leerzaam is, of zinnig, of dienend aan het grotere geheel. Het is een anti-dictatoriaal, anti-autoritair systeem – soms denk ik dat één van de belangrijkste elementen van het geloof in een God is dat de mens daarmee zou kunnen beseffen dat zij of hij God niet is, want die plek is dan al ingenomen. We staan naast elkaar in al onze verscheidenheid als mensen op zoek naar wat wijs is en hoe te leven, met de opdracht hier elkaar van dienst te zijn.
Tot zover vandaag. Een hele goede dinsdag gewenst, en vrede, en alle goeds.
